Noel, Hristiyan geleneginde Hz.Isa'nin dunyaya geldigi tarih olarak kutlaniyor. Ama aslinda insanlik tarihindeki kis kutlamalari cok daha eskiye dayaniyor.
Avrupa'nin kuzeyinde kis gundonumu (21 Aralik) isigi kutlamak, doganin canliligini hatirlamak icin yapilan bir kutlamaymis.Hatta aileler igne yaprakli agaclari bu sebeple eve getirir, sominede kocaman atesler yakarlarmis.
Roma kulturundeki en bilinen kis festivali, tarim ve hasat tanrisi Saturn'un onuruna duzenlenen Saturnalia'ymis. Insanlarin islerinden uzaklatistigi, eglendigi, yemek yedigi, kumar oynadigi, ictigi, hatta birbirleine kucuk hediyeler aldigi bu festival 17 Aralik'ta baslar, 1 hafta surermis. Yine Roma imparatorlugunda I.O. 1.yy'da Mithras adinda, dogudan gelen bir kult dini yayilmaya baslamis. Bu dine inananlar tanri Mithranin 25 Aralik'ta dogdugunu dusunuyorlarmis.
Hristiyanlik yayilmaya basladikca pagan gelenekleri devralmaya baslamis. Mesela Isa'nin gercek dogumgununun aslinda ne zaman oldugu bilinmiyor. Zaten var olan bu kutlamalar Isa'nin dogumuyla bir sekilde iliskilendirilmis. En sonunda 4. yuzyilda kilise 25 Aralik tarihini Isa'nin dogumgunu olarak ilan etmis. Yani aslinda bilinen, gercek bir tarih degil Noel, sadece bir sembol. Ayni sekilde mesela pagan gelenegi olan cam agaci da hristiyanlikla iliskilendirilmis. Cam agaclarini suslemek icin Adem ile Havva'nin cennetten kovulmasini sembolize eden elmalar kullanilmis, daha sonra bunlar bugun kullanilan cam toplara donusmus.
Peki Noel baba nerden geliyor? Noel Baba'nin asli bildigimiz gibi 4. yy'da Demre'de yasayan ve fakirlere gosterdigi eli aciklikla taninip butun Hristiyan aleminde etkili olan bir aziz. Bir hikayeye gore Demre'de bir pazardan Etyopyali bir koleyi kurtariyor. Cocuk o kadar minnettar oluyor ki, azizin yaninda kaliyor. Avrupa ulkelerinde Saint Nicholas gunu 6 Aralik'ta kutlaniyor, ve oralarda Santa Claus hala dini karakterini fazlasiyla koruyor.Uzerinde kardinal cubbesine benzeyen bir kiyafeti var ve yaninda kotuleri cezalandiran, siyahlara burunmus, farkli ulkelerde farkli isimlerle anilan yardimcisiyla geziyor.
Amerika'ya Saint Nicholas hikayesi Hollandali gocmenlerle geliyor. Bu hikayeden cok etkilenen Clement Clark Moore adindaki bir din adami "The Night Before Christmas" adiyla bilinen bir siir yaziyor. Bu siirde Moore geyiklerle cekilen kizagiyla dolasan, evlere bacadan girip cocuklara hediyeler getiren yardimsever bir Noel Baba anlatiyor. 23 Aralik 1823'te ilk kez imzasiz olarak yayinlanan bu siir Santa Claus hikayesinin baslangici oluyor.
Santa Claus'un bugun bilinen kirmizi kiyafetli, koca gobekli, sakalli, neseli goruntusunu de 1863 yilinda karikaturist Thomas Nast yaratiyor.
Kisa sire icinde reklamcilar bu imajin ve Santa Claus karakterinin ne kadar cok para getirebilecegini anliyorlar ve o gun bugun Santa Claus Noel'in ve cilgin Noel alisverislerinin sembolu haline geliyor.
0 comments:
Post a Comment